گوهرشاد، ماندگارترین میراث در حریم رضوی
به گزارش پایگاه خبری شورا آنلاین گوهرشاد بیگم از اشراف‌زادگان خراسان، زنی بود که ثروت و خرد توامان داشت، او تنها بانویی ثروتمند نبود بلکه سیاست را خوب می‌دانست، وی دختر امیر غیاث الدین ترخان از امرای جغتایی، همسر شاهرخ، فرزند امیر تیمور گورکانی است، بنای مسجد توسط معمار ایرانی، قوام الدین شیرازی به سبک معماری دوران تیموری ساخته شد.
این مسجد قدیمی‌ترین مسجد شیعه در مشهد و از کهن‌ترین صحن‌ها و بناها در حرم رضوی به شمار می‌رود و یکی از وسیع‌ترین صحن‌های حرم با وسعت ۹ هزار و ۴۱۰ متر مربع است.
مسجد دارای چهار ایوان، یک گنبد فیروزه‌ای، دو گلدسته، هفت شبستان، حوضی هندی شکل و هشت گوش و چهار آبخوری سنگی با چراغ‌های سبز است، معماری باشکوه و اصیل ایرانی در عصر تیموری را در جای جای این بنا می‌توان یافت.
شبستان گرم، سبزواری، تبریزی، نهاوندی، میلانی، نجف آبادی و علوی شبستان‌های این مسجد هستند، نام‌هایی که برای معتکفان حرم رضوی آشناست، مسجد هرساله و از قدیم الایام محل برگزاری اعتکاف است.
ایوان شرقی، ایوان اعتکاف و ایوان غربی، ایوان شیخ بهاءالدین نام‌گذاری شده، مهم‌ترین ایوان این مسجد، مقصوره نام دارد، در قسمت جنوب غرب این ایوان منبر صاحب الزمان قرار گرفته است، منبری که موجب شگفتی همگان شده از آنجا که در ساختن این منبر حتی یک تکه آهن یا میخ استفاده نشده است، منبر ۱۴ پله و ۷/۵ متر طول دارد نقل شده که احمد نجار خراسانی این منبر را از چوب گردو و گلابی و به شیوه منبت‌کاری و قلم‌زنی بسیار ظریف با نقوش اصیل ساخته است.
ضلع‌های مسجد، همه با کاشی‌های معرق نفیس آراسته شده است و در تمام دیوارها و غرفه‌های آن اسماءالله و آیات قرآن و احادیثی که بعضی مربوط به مسجد است وجود دارد.
بایسنقر، فرزند گوهرشاد که از بهترین ثلث‌نویسان عهد تیموری بود کتیبه ممتاز و تاریخی را بر پیشانی ایوان مقصوره نگاشت و تاریخ بنای مسجد بر کاشی معرق، در این کتیبه به چشم می‌خورد. نام بانو گوهرشاد، بانی مسجد در ایوان شمالی مسجد ایوان دارالسیاده بر کاشی معرق به رنگ زرد و خط ثلث نوشته شده است.
محراب، یک‌پارچه از سنگ مرمر با تزئینات و کنده‌کاری و کتیبه‌ای در میان مقرنس‌کاری‌های در ایوان مقصوره، نمایان‌گر هنر آن دوران است. این ایوان با معرق‌کاری زیبایی تزئین شده و بر سردَر ورودی آن به رواق دارالسیاده، پنجره‌ای از نقره از آثار عهد قاجاریه نصب شده است. دو ایوان شرقی و غربی مسجد گوهرشاد، با معرق‌کاری ممتاز و کتیبه‌هایی به خط ثلث، مسجد را به رواق امام خمینی(ره) و بست شیخ بهاءالدین مرتبط می‌کند.
جلوه‌هایی از نبوغ و هنر ایرانی را می‌توان در طاق‌های گنبدی شکل مسجد و مناره‌های آن با ویژگی و تزئینات خاص و با استفاده از سبک مقرنس مشاهده کرد که نقوش و خطوط دیوار بر روی زمینه گچی و معرق‌کاری ممتاز عصر تیموری در قلب حرم مطهر به نمایش گذاشته شده است.
اما این بنای ارزشمند علاوه بر جنبه تاریخی، با حادثه دلخراش کشتار خونین گوهرشاد از جنبه‌های دیگر نیز مورد توجه و اهمیت قرار گرفت، روز شنبه ۲۱ تیرماه ۱۳۱۴ مسجد گوهرشاد شاهد کشتار خونین و وحشیانه شد، در جریان این فاجعه تاریخی بین ۲ تا ۵ هزار از مردمی که در اعتراض به قانون کشف حجاب در دوره رضا خان به مسجد آمده بودند به شهادت رسیدند.
