سرانجام طرح های مشاغل خانگی چه می شود

کسانی که  مشاغل خانگی فعالیت دارند بدون آنکه ماه‌ها در صف طولانی برای یافتن شغل بمانند برای خود درآمدی را دست و پا کرده اند. اهمیت مشاغل خانگی تا جایی است که حسن طایی، معاون سابق اشتغال وزیر کار می گوید: جایگاه مشاغل خانگی نقطه شروع اشتغال و بهبود بازار کسب و کار محسوب می شود.

در حالی که علی ربیعی، وزیرتعاون،کار و رفاه اجتماعی با تأکید بر لزوم شناسایی ظرفیت های حوزه مشاغل خانگی اظهار می‌دارد: سیاست دولت برای اشتغال فقط توزیع پول نیست و ‌برای رسیدن جامعه به پویایی لازم با توجه به محدودیت منابع و اعتبارات باید ظرفیت های موجود در حوزه مشاغل خانگی و هدایت آن به سمت ایجاد مشاغل پایدار مورد توجه قرار گیرد.

 اما شواهد حاکی از شکست طرح های مشاغل خانگی در کشور است. طی آخرین آمار ارائه شده از سوی وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی در حال حاضر تنها ۵۳.۳ درصد طرح های مشاغل خانگی  فعالیت دارند و بقیه  عملا شکست خورده و از دور خارج شده‌اند.ایجاد و گسترش مشاغل خانگی از طرح‌هایی بود که در زمان دولت دهم به عنوان اصلی ترین برنامه اشتغال زایی مطرح و مراحل تأیید و تصویب در مجلس را طی کرد.

وزارت کار در گزارشی جدید درباره عملکرد ۵ ساله طرح مشاغل خانگی اعلام کرد: در این طرح، فعالیت های اقتصادی با بیشترین فراوانی به ترتیب عبارتند از «تولید منسوجات»، «تولید پوشاک» و «تولید محصولات کشاورزی و دامی، شکار و فعالیت های خدماتی وابسته». گروه های شغلی با بیشترین فراوانی نیز به ترتیب عبارتند از «قالیبافان و زیلوبافان-دستی»، کارکنان سایر صنایع طبقه بندی نشده در جای دیگر» و «کارکنان ماهر کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری».

۹۴.۹ درصد متقاضیان مستقل و پشتیبانی دارای مجوز (اعم از تمدید شده و تمدید نشده) و ۵.۱ درصد بدون مجوز هستند. در زمان آمارگیری، ۵۳.۳ درصد مشاغل خانگی دایر، ۳۶.۵درصد دایر نبوده و ۱۰.۲درصد قبلا دایر بوده اما در زمان آمارگیری دایر نبوده اند. در بیش از ۶۳ درصد مشاغل خانگی، پایداری شغلی مشاهده شده است.

۶۲.۲ درصد از شاغلان دارای مجوز شغل خانگی در کارگاه های دایر، تسهیلات دریافت کرده اند که ۹۰ درصد آنان کل تسهیلات دریافتی را هزینه کرده، ۸ درصد بخشی از آن را هزینه کرده و ۲ درصد اصلاً هزینه نکرده اند. همچنین ۳۷.۸درصد، تسهیلاتی دریافت نکرده اند.

تسهیلات دریافتی به ترتیب در تهیه مواد اولیه با ۵۰.۴ درصد و ماشین آلات و ابزار با ۳۸.۷ درصد مصرف شده اند. بیشترین شیوه بازاریابی محصولات مشاغل خانگی از طریق تبلیغات محیطی (تراکت، بروشور، بنر، پارچه نویسی، بیلبورد و…) با ۵۷.۳ درصد، صورت گرفته است.

بیشترین نحوه عرضه محصولات مشاغل خانگی از طریق کارگاه با ۴۷.۹ درصد است. بیش از نیمی افراد شاغل در کارگاه های دایر (نزدیک به ۶۰ درصد) قبل از اشتغال فعلی، بیکار بوده که از محل اجرای طرح ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی مشغول فعالیت شده و شاغل جدید محسوب می شوند. همچنین ۴۰.۹ درصد قبلا شاغل بوده اند.

ویژگی های فردی شاغلان خانگی دارای مجوز نیز نشان می دهد که  79.8 درصد زن و ۲۰.۲ درصد مرد هستند و بیشترین تعداد در گروه سنی ۳۰تا ۳۴ ساله با ۲۲.۱ درصد و پس از آن گروه سنی ۳۵ تا ۳۹ساله با ۱۶.۷ درصد فعالیت دارند. همچنین ۱۴.۸ درصد بی سواد و ۸۵.۲درصد هم باسواد هستند.

در میان باسوادان ۴۷.۱ درصد دارای تحصیلات کمتر از دیپلم، ۲۶.۳درصد تحصیلات دیپلم و پیش دانشگاهی و تنها ۹.۹ درصد دارای تحصیلات عالی هستند. ۲.۵ درصد فاقد مهارت بوده و ۹۷.۵ درصد دارای مهارت هستند. از سلویی، ۱۵.۶ درصد دارای شغل دیگر علاوه بر شغل خانگی بوده ولی ۸۴ درصد صرفاً مشغول انجام شغل خانگی هستند.