عدالــت در طراحی فضاهای عمومی شــهری
برقراری عدالــت در طراحی فضاهای عمومی شــهری به عنوان بستر شکل گیری روابط و رفتارهای انسانی و با توجه به کارکرد اجتماعی این فضاها، فارغ از تقســیم بندی های ســنی، نژادی و جنسیتی، لازمه دســتیابی به یک جامعه مدنی شهری است. این تفاوتهای موجود میان گروههای مختلف انســانی، فضاهای کالبدی تطبیق یافته و مناسبی را برای ظهور و بروز توانمندی هــا و افزایش میل به انجام فعالیت های اجتماعی و مشــارکتی طلب می کند.
در این میان زنان به عنوان نیمی از جمعیت انســانی شــهرها، در مواجهه با فضاهایی هستند که عمدتا جسمی و روانی مردان ساخته شدهاند و به دلیل بی توجهی کافی به مقتضیات حضور بانوان در چنین فضاهایی، میزان فعالیت این قشر توانمند جامعه را کمرنگ کرده و از مشارکت مؤثرآنها در عرصه های اجتماعی می کاهد.
از آنجا که عرصه عمومی، به عنوان مهمترین نمود جامعه مدنی تلقی می شود، باید با دیدگاهی کثرت گرا که برای تمایزات مختلف انسانی محدودیتی قائل نمی شود و وجود ادراکی متفاوت را برای زنان و مردان از فضاهای عمومی مورد توجه قرار می دهد، بستری کالبدی برای رشد و بالندگی همه شهروندان، مهیا و ملزومات مؤثر برای استیفای حقوق حقه زنان در این عرصه فراهم شود. زیرا هر جا که بخشی از مردم به هر دلیلی، مانند نبود آسایش و راحتی یا نبود امنیت کافی نتوانند از محیط استفاده کنند، عملا عرصه عمومی، خدشه دار شده و از بین رفته اســت.
بنابراین ضروری است که شاخصه های مؤثر بر میزان فعالیت زنان در طراحی فضاهای شــهری، تبیین و در برنامه ریزی و طراحی های شهری لحاظ شود. بر اساس نظرات کارشناسان حوزه های اجتماعی و شهری، به دلیل وجود اندیشــه های مرد سالارانه، به رغم حضور بیش از پیش زنان در تمامی فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی در دوران حاضر ـ کماکان در فضاهــای عمومی، مطلوبیت و جذابیتهای اصولی برای حضور بانوان فراهم نمی شــود و غالبا مقوله امنیت بهعنوان تنها عنصر مطلوبیت حضور زنان در اجتماعات شهری در نظر گرفته می شود.
در فضاهای شــهری عالوه بر لزوم تأمین امنیت که شامل مصادیقی ماننــد تأمین امنیــت جانی و روانــی در طول شبانه روز، شناسایی مکانهای آســیب زا و جرم خیز و رفع معضلات آنها و تأمین نور کافی در فضاهای ناامن در طول شب است، باید مطلوبیت و پاسخ دهندگی محیطی شهرها نیز به صورتی بایسته برای حضور بانوان فراهم آید.
توجه به مولفه های زیبایی شناختی در ســاخت شهر، ایجاد فضای مناســب برای کــودکان، جلوگیری از جنسیتی شــدن غیرضروری فضاها، افزایــش میزان پاکیزگی محیطی، تأمین امکانات حضور شبانه در شهر و… می تواند چنین مطلوبیتی را سبب شود. همچنین تجهیزات شهری متناســب با نیازها و خصوصیات فیزیولوژیک زنان، مانند مبلمان شهری، سرویسهای بهداشتی و وسایل نقلیه در دسترس در تمامی ساعات شبانه روز و… از ضروریات عرصه عمومی مناســب زنان در جامعه مدنی و عاملی انگیزشی برای حضور بیشتر بانوان در فعالیتهای اجتماعی است.
در مفهومــی وســیعتر، ایده و مفهوم شــهر دوستدار زنان، سالهاســت که در بسیاری از مجامع مطرح شــده و برنامه های مدونی نیز با توجه به شرایط خاص فرهنگی و اجتماعی هر کشور تدارک دیده شده است.
هدف از این ایده که مبتنی بر ســازگار کردن شهر با نیازهای زنان در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، پزشکی، سالمت و سایر حوزه هاست، ایجاد امکاناتی اســت که فعالیت های زنان در شــهرها را در تمامی ابعاد، تسهیل و مشکالت موجود را برطرف کند؛ برای مثال در شــهرهای مونترال کانادا (۱۹۹۷) سئول کره جنوبی(۲۰۰۷) اســتانبول ترکیه (۲۰۰۷) و کوچی هند، طرح های دقیقی تحت عنوان شهر دوســتدار زنان، برای رفع موانع زندگی مطلوب شــهری برای بانوان تدوین شده و به اجرا درآمده است.
